Çalışanlar asgari ücret ve vergi dilimini bekliyor

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024 yılı asgari ücretini belirleme çalışmalarında sona yaklaştı. Komisyonun önceki iki toplantısında Hazine ve Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temsilcileri asgari ücretle ilgili verileri ve çalışmaları ortaya koydular.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın, asgari ücreti belirleme çalışmalarında gelinen son durum hakkında öncelikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a bugün veya yarın bilgi vermesi bekleniyor. Ardından ise komisyon üçüncü kez toplanacak. Üçüncü toplantının ise salı veya çarşamba günü yapılması öngörülüyor. Üçüncü toplantıda yeni asgari ücretin belli olması bekleniyor.

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre asgari ücrette yüzde 30’dan başlayarak yüzde 55’e kadar varan zam beklentisi bulunuyor. Ağırlıklı beklenti ise yüzde 50 zam oranında yoğunlaşıyor. Asgari ücret yüzde 50 oranında artarsa brüt asgari ücret 20.121 TL, net asgari ücret 17.103 TL, işverene maliyet ise 23.642 TL olacak.

Asgari ücretli işçi için halen işçi başına 100 TL işveren desteği sağlanıyor. Asgari ücret desteği 2023 sonunda bitecek. Komisyonda işçi ve işveren tarafını temsil eden TÜRK – İŞ ve TİSK, asgari ücret desteğinin devam ettirilmesi konusunda hemfikir. TİSK, desteğin brüt asgari ücretin yüzde 6’sına karşılık gelecek şekilde belirlenmesini istiyor. Asgari ücret desteğinin artırılarak devam etmesi, özellikle küçük ve orta boy (KOBİ) işletmelerin asgari ücret zammından daha az etkilenmesini sağlayacağı için önem taşıyor.

MİLYONLARCA ÇALIŞANIN GÖZÜ VERGİ DİLİMİNDE

Bu hafta asgari ücretle birlikte 2024 yılı gelir vergisi tarifesi de belli olacak. TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ve Genel Başkan Yardımcısı Pevrul Kavlak geçen hafta hükümet ve TBMM’deki siyasi parti gruplarına işçilerden alınan vergilerin indirilmesi çağrısında bulundular.

Ergün Atalay ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Başkanı Özgür Burak Akkol geçen yıl da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a mektup yazarak vergi indirimi talep ettiler. HAK – İŞ ve DİSK de vergi indirimi konusunda talepte bulunuyor.

İşçi ve işveren sendikalarının talebi, ilk vergi dilimine tabi kazanç tutarının asgari ücretin en az 12 katına çıkartılması ve bunun üzerine ayrıca işçiler için her ay düzenli olarak ödenen fazla mesai, ulaşım, yemek, yakacak gibi ilave ödemelerin eklenmesi.

GELİR VERGİSİ İLK DİLİMİ NE KADAR ARTACAK?

2023 yılında kazançların 70 bin TL’ye kadarlık kısmına yüzde 15, 70.000 TL -150.000 TL arasındaki kısmına yüzde 20, 150.000 TL-550.000 TL arasındaki kısmına yüzde 27, 550.000 TL– 1.900.000 TL arasındaki kısmına yüzde 35, 1.900.000 TL’yi aşan kısmına da yüzde 40 oranında vergi uygulandı. İlk vergi dilimine tabi kazanç tutarı ne kadar yüksek ise işçiler vergi dilimindeki artıştan o kadar az etkileniyor.

Kanuna göre, gelir vergisi tarifesi her yıl yeniden değerleme oranında artırılıyor. Cumhurbaşkanı’nın, yeniden değerleme oranıyla belirlenen tutarı yüzde 50’sine kadar artırma veya indirme yetkisi bulunuyor.

Yeniden değerleme oranı 2024 yılı için yüzde 58.46 olarak belirlendi. Buna göre gelir vergisi dilimleri 2024 yılında şöyle olacak:

110.000 TL’ye kadar kazançlarda yüzde 15,

110.000 TL – 230.000 TL arası kazançlarda yüzde 20,

230.000 TL – 870.000 TL arası kazançlarda yüzde 27,

870.000 TL – 3.000.000 TL arası kazançlarda yüzde 35,

3.000.000 TL üzeri kazançlarda yüzde 40.

Brüt asgari ücret yüzde 50 zamla 20.121 TL olursa işçi ve işveren sendikalarının istediği gibi gelir vergisi ilk diliminin asgari ücretin en az 12 katına çıkartılması demek bu yıl 70 bin lira olan ilk dilimdeki kazanç tutarının en az 240 bin liraya yükseltilmesi anlamına geliyor. Oysa Cumhurbaşkanı yüzde 50 artırım yetkisini kullansa bile ilk vergi dilimi 160 bin lirada kalacak. Cumhurbaşkanı’nın artırım yetkisini kullanıp kullanmayacağı ise bu hafta belli olacak.

Sendikaların talebinin tam anlamıyla karşılanabilmesi için ise gelir vergisi tarifesinin yasayla yeniden belirlenmesi gerekiyor.

ÇALIŞANLARA NASIL YANSIYACAK?

Vergi diliminin ücretle çalışanlara nasıl yansıyacağını görmek için örneklerle hesaplama yapalım. Asgari ücretin yüzde 50 oranında artırılacağını varsaydığımızda brüt asgari ücret 20.121 TL olacak.

2023 yılı ilk yarısında asgari ücretin iki katı ücretle çalışanlar (10.008 TL X 2) 20.016 TL ücret aldılar. Aylık brüt ücreti 20.016 TL olan işçiler nisan ayına kadar yüzde 15’lik birinci vergi diliminde yer aldılar. Mayıs ayında yüzde 20’lik ikinci vergi dilimine girdiler.

Gelir vergisi tarifesi 2024 yılında sadece yeniden değerleme oranında artarsa, gelecek yıl brüt ücreti 40.000 TL, yani asgari ücretin iki katı olan bir işçi nisan ayının ortasında yüzde 20’lik ikinci vergi dilimine girecek.

Cumhurbaşkanı yüzde 50 artırım yetkisini kullanırsa ilk vergi dilimi tarifesi 160 bine çıkacak. Bu durumda bile asgari ücretin iki katı ücret alan işçi mayıs ayında ikinci vergi dilimine girecek.

Sendikaların talebi doğrultusunda ilk vergi dilimi asgari ücretin en az 12 katına çıkarsa ilk vergi dilimi tarifesi 240 bin lira olacak. Bu durumda asgari ücretin iki katı ücret alan işçi ağustos ayında ikinci vergi dilimine girecek.

TÜRK-İŞ’in mektubunda, 1999 yılında asgari ücretin iki katı tutarında ücret alanların yıl boyunca ikinci vergi dilimine girmediklerine dikkat çekildi. O tarihte gelir vergisinin ilk dilimi asgari ücretin 21.3 katı seviyesinde idi. Yüzde 50 zamlı asgari ücret varsayımına göre, asgari ücretin iki katı tutarında ücret alanların 2024 yılında ikinci vergi dilimine girmemesi için ilk vergi diliminin 408 bin liraya çıkartılması gerekiyor.